Herinneringen in de openlucht: #ditisnijmegen
Is je de volle vetkuif al opgevallen in de Groesbeekseweg? Of de (letterlijke) Bloedkuil op het Quackplein? In 91 verlichte reclamezuilen, verspreid door de hele stad, zijn tot 16 februari de wonderlijke foto’s te zien van Jaap Scheeren. Met deze openluchtexpositie sluit hij het project #ditisnijmegen af, waaraan hij drie maanden werkte vanuit het Besiendershuis. Vrijdag leidde hij een groep vrienden en medewerkers langs zijn herinneringen.
Tussen de kluwen fietsen die zich een weg door de vrieskou slingert, valt het rijwiel van Scheeren direct op. Zijn spaken zijn kleurig verlicht en uit de plastic bak die voorop is gemonteerd steekt een gammele antenne. Wie van de genodigden er nog een kon vinden, heeft een oude transistorradio meegenomen en afgestemd op de FM-frequentie waarop de fotograaf tekst en uitleg geeft. Bij iedere foto hoort een geluidsfragment dat via een iPod kan worden uitgezonden, maar al snel schakelt Scheeren over op zijn headset. “Hightech”, roept iemand vrolijk.
Recalcitrant
“Deze serie gaat vooral over mijn puberjaren”, kraakt uit de radio’s, terwijl we op het Joris Ivensplein rillend een collectieoverzicht bekijken. “Dat is de tijd waarin je domme dingen doet. Maar ook de tijd van ontdekken en de romantiek van het leven.” Op een van de foto’s bungelt een stel paddenstoelen aan een draadje, als verwijzing naar een memorabele trip. Op een andere plast een man uit een raam, bovenop een andere wildplasser – een waargebeurd verhaal. “Ik houd ervan als de foto’s een beetje recalcitrant zijn”, bekent Scheeren later. Een foto van kauwgom in een bos schaamhaar haalde de selectie niet; de verhuurder van de abri’s maakte op het laatste moment bezwaar.
Voedingsbodem
De sponsors van het Besiendershuis wilden voor dit project kunst terugzien in de openbare ruimte, waarbij de eigen stad de voedingsbodem zou vormen. Toen Scheeren na zijn deelname aan de expositie Extended Photography in het Valkhof werd gevraagd, zei hij direct ja. Hij werd geboren in Nijmegen een woonde hier tot zijn negentiende. Na zijn studie aan de Sint Joost Academie in Breda, verhuisde hij naar Amsterdam. Voor dit project woonde hij van half oktober tot half december, drie dagen in de week, in het Besiendershuis.
Nu het op de foto staat is het waar
Collectief geheugen
Het was hem al snel duidelijk dat hij de tijd wilde gebruiken om herinneringen op te halen aan zijn jeugd in Nijmegen. “Ik heb eigenlijk weinig foto’s uit die tijd, dus het is mijn manier om opnieuw die herinneringen vast te leggen.” Toch zullen veel onderwerpen iedereen aanspreken. “Ik kan natuurlijk alleen maar iets maken vanuit mijn eigen ervaring. Maar sommige dingen zijn voor iedereen hetzelfde, zoals de uitspraak ‘hemmeneggs’ of een frietje waterfiets.” Bij het project hoort daarom ook een Facebookpagina, waarop Nijmegenaren hun eigen herinneringen kunnen delen.
Om het collectieve geheugen van de stad boven te halen, had Scheeren gesprekken met gemeente, historici, zelfs met de brandweer. Een van de resultaten daarvan is te zien in de Tunnelweg, in de vorm van een in rook gehulde cederboom. “Ik associeerde die bomen met explosies. De verhalen van de bombardementen ken ik natuurlijk nog van mijn opa en oma. Maar wat herinnert er nu in de stad nou nog aan de oorlog, behalve die gebouwen die verwoest zijn?”
Waar?
In de Graafseweg zien we een foto van een tapijt dat om een boom is gebonden. “Er was een vrouw die steeds tegen een boom aanreed. In plaats van dat ze beter leerde fietsen, bond ze een tapijt om de boom.” Heeft hij die anekdote dan uitgezocht? “Nee, natuurlijk niet, maar nu het op de foto staat is het waar.”
Eenmaal terug in de warmte van het Besiendershuis, vertelt program director Jan-Wieger van den Berg wat hem in het werk aanspreekt: “Scheeren zoekt naar wat Nijmegen onderhuids bindt. Niet in beelden van de Stevenskerk of de Waalbrug, maar wat je krijgt als je de lak eraf krabt.” De foto’s zijn te zien in tegengestelde rijrichting. “Op de B-zijde staan toch altijd de mooiste nummers”, lacht Scheeren.
Dit artikel verscheen op de website Nijmegencultuurstad.nl